İnternetten bir kitap sipariş etmiştim geçen günlerde. Bir haftada zor geldi. Kitapları kargoya teslim ettiklerinden bir hafta sonra geldi. Sonra soruşturduğumda firmaların, özellikle internet üzerinden satış yapanların yoğunluğundan olduğunu söylediler. Öyle fiyatlara mal sunmuşlar ki, akıl almaz bir şekilde millet deli gibi almaya başlamış. Tekrar kitap siparişi verdim. O da bir haftada geldi. Kargo firmasının Manisa ana dağıtımına günde 20.000 paket geliyormuş. Böyle olunca da her şey sıkışıyor tabi. Yılsonuna denk gelen bu uygulama piyasada biraz hareketlilik yaptı. Bu gibi uygulamalarla nöro ekonomiyi hareketli hale getirirsiniz. Yani maaşlar yükselmiyorsa, fiyatlar düşer. Bunu da bir kampanya ile tanıtırsanız, insanların güvensiz ve umutsuz ortamlarını kırarsınız. Birçok kişi bu kampanyalarda, malları neredeyse yarı fiyatından aşağı aldı. Hatta yok fiyatına bir firma cep telefonu satmış. Ama çoğunu internet üzerinden. Zaten internet artık çarşı pazar oldu. Bir dükkan açsanız dünya masrafı var. Hemen maliye, belediye başınızda. Ama internette böyle bir olay yok. Adam tabi ucuza satacak. Fakat bu Kara Cuma tanıtımı ile bazı mal grupları zararına bile satılmış olabilir. Çünkü amaç direnç kırmak ve alış verişi başlatmak. Bunu eski insanlar da yapıyorlardı. Örneğin, dedelerim çalışmayan ve duran piyasalara veresiye mal dağıtıp ticareti teşvik etmişlerdir. Bu gibi uygulamalar kriz zamanında daha önemli uygulamalardır. Birlikte hareket edilmesi gereklidir. Şahsi hareketlerle başarıya ulaşılamaz. Şimdi de yılsonu indirimleri başladı. Fırsat ürünleri ucuz fiyatlara satılıyor. Birçok zincir mağazada, fiyatlar yarıya kadar iniyor. Genellikle alış veriş merkezlerinde olsa da çarşılarda da bu tabloyu görmek mümkün. Özellikle giyim üzerine oldukça indirim yapan firmalar mevcut. Para kazanmıyorlarmı. Hayır kazanıyorlar ama az kazanıyorlar, fakat sürüm de yapıyorlar. Zaten kış alışverişleri artık yaza dönecek. Bilirsiniz ki bir mevsim başladı mı indirimler de başlar. Bu nedenle aralık başında kışlık mallarda indirimler başladı. Zaten millet de artık öğrendi. Hatta terk edilmesi gereken bir fiyatlandırma tekniği de küsuratlı uygulama. Efendim ne kadar bu gömlek? İşte 99.90 TL. Kasadaki 10 kuruşu bile veremiyor. Bozuk yok. Çok yerde söyledim. 100 TL deyin, artık millet kül yutmuyor. Doksan küsur demiyor. Dolaştırmaya gerek de yok. Bazen dikkat ediyorum, alış verişi özendiren bir olay da kredi kartları… Eğer dengeli kullanırsanız mesele yok. Ama dengesiz kullanırsanız işte o zaman felaket. İnanın hemen her girdiğim mağazada yüzde doksanı kart kullanıyor. Hatta yok 3’e bölelim, yok 5’e bölelim uygulaması da milletin hoşuna gidiyor. Aslında pek de hoşa gidecek bir pozisyon değil. Çünkü borç bitene kadar limiti bağlıyor. Ancak dayanıklı tüketim mallarında kullanmak doğru olabilir. Bir zamanla gıda ve akaryakıtta yaptılar. Yediler, yaktılar ama kart borcu bitmedi. Amma gülmüştüm. Ben kart kullanmıyorum. Çünkü bana kart vermiyorlar. Ama bir arkadaşımın kartını 2 yıl kullanmıştım ve hep gününde borcumu yatırmıştım. Fakat sonra bıraktım. Zaten çok ilginç bir durumda alışveriş yaptığınız firmaların kasalarında bile para yok. Bazen verecek para üstü bile yok. Hep kredi kartı. Bu aslında bir maliye politikası. Ekonomi kayıt altına giriyor. Doğru politika ama orta ve büyük firmalar zaten siz para verseniz de belge veriyor ki. Küçük esnafı kontrol altına almak içinse onlar zaten umutsuz bir durumda. Devletin kamu maliye politikalarını bir daha gözden geçirmesi de gerekiyor. Çünkü sanki küçük esnaf daha çok ezilmeye başlayacak gibi. Halkın psikolojik olarak bir etki altına alınması bir ekonomik yöntemdir. Eğer maaşlar yetmiyorsa biz fiyatları yettirecek düzeye çekeriz. “Bu ay az para kazanırız veya kazanmayız ama halkı da kış uykusundan uyandırırız” fikri hemen her zaman Batı Avrupa’da belli zamanlarda uygulandı. Mesela yılbaşı üzeri aşırı indirimler. Zaten Black Friday de onlardan geldi. Çünkü onların da halkı ekonomik sorunlar yaşıyor. Batı ekonomileri hiç de iyi durumda değil. Bunlar ayrı tartışılacak konular fakat böyle alışveriş yaratma teknikleri oldukça faydalı. Saygılarımla...