Zaten belirsizlik hakimdi. Covid sonrası bu tip sorunların olabileceği haykırılmıştı. Bir de savaş çıktı. Bu batı ile doğunun savaşı gibi görülüyor. Belki bitecek, belki Filistin savaşı gibi sürecek. Ama insanların ve ekonomilerin nasıl etkileneceği sorusu tam bir çıkmaz. Çünkü bu iki ülke yani Rusya ve Ukrayna arasında ekonomik ilişkilerimiz çok hızlı ve yıllardır sürmekte. Ama şimdi tıkanma noktasına geldi.
*******
Bildiğimiz veya bilmediğimiz birçok firmanın Rusya ve Ukrayna’da ofisi, dükkanı, fabrikası, yatırımları veya orada müşterileri var. Savaş bunları dondurdu. Alacakları var. Savaş bunları da dondurdu. Bakın şimdi rezalete. İnsanlar alamazsa tedarikleri nasıl yapacak, borçlar nasıl ödenecek, üretim ve satış kesilirse ki kesiliyor, nasıl işin devamlılığı sağlanacak. Sabahtan akşama kadar haberlerde Ukrayna Rusya savaşı ve askeri taktikleri, insanların göçleri anlatılıyor ama bizim insanımızın bu sorunları gündeme gelmiyor. Çünkü savaş sürerse, ileride Covid in ekonomiye yaptığı tahribatın bir başka şeklini göreceğiz.
*******
Savaş ve akaryakıt fiyatlarında yükselme. 70 Dolarlık varil fiyatı 130 Dolara kadar yükseldi. Yani yaklaşık olarak yüzde yüz. Bizde neden yüzde iki yüz yükseldi. Öyle ya 7 TL olan benzin 18 TL oldu. Kimse bilmiyor. 100 TL yerine 200 TL alıyorum. Eski 100 TL 14 Lt. benzin, yeni 200 TL 10 Lt. benzin. Mazot daha içler acısı. Kıyma 110 TL markette. Neden bu fiyat diye sorduğumda: “Abi mazot arttı” diyor. Peki 1 kg. kıymada nakliye katsayısı kaç diyorum. Cevap yok. Bana kalırsa enflasyonla veya aşırı fiyat artışları ile gelen zamları katmerli yansıtıyorlar. Mesela market işleten bir dostum ayçiçek yağı satıyor. Zeytinyağı sat bunu satma dedim. Neden dedi. Aynı fiyat dedim. Biri 45 TL diğeri 55TL. Aynı zamanda zeytinyağı milli, diğeri ithal dedim. Yani bazı ürünlerde fiyat artışları garip.
*******
Peki, millet ne yapsın? İnsanların aldıkları para eridi gitti. Alamıyoruz diyorlar. Çünkü fiyatlar genel seviyesi kazançlar ve maaşlardan çok hızlı artıyor. Dolar bile 14.8 TL. yılbaşından bu yana 2 TL fark etti. Bence bazı sektörlerde belirsizlik ilkesi gereği Doların 20 TL olacakmış gibi bir fiyatlama yapıldığı üzerine kuşkularım var. Yani bazı ürünlerdeki artış, yıllık yüzde 110 delilen enflasyonun nerede ise 2 katı. Milletimiz oran bilmez. 1 TL’lik bir mal 2 TL’ye çıkarsa pek çoğu aldırmaz. Ama yüzde yüz artıştır bu. 100 TL’lik bir mal 200 TL olursa kıyamet kopar. Çünkü meblağ büyük. Biz meblağa bakıyoruz. Orana bakmak gerek. Saygılarımla…