Düşünce, duygu ve davranış olarak birbirini etkileyen ve birbirini döndüren çarklarımız bulunmaktadır. Bu çarklardan herhangi biri belirli bir yönde çevrildiğinde diğer çarklar da aynı yönde hareket ederler. Bizim rutin yaşantımızı etkileyen pek çok olay yaşıyoruz ve bunlar düşüncelerimizi etkiliyor. Bu düşüncelerin de nasıl oluştuğuna bir bakalım isterseniz. Sizlere Bilişsel davranışçı terapi ve Şema Terapinin bu konuyu ele alışlarını harmanlayarak aktarımlarda bulunacağım. Öncelikle çocuk dünyaya geldiğinden 2 yaşına kadar olan süreçte hayatının temellerini ve yaşam şeklini bir nevi oluşturur. Aile burada en büyük etkendir. Çünkü düşünceler öğrenmelerin etkisinde oluşur. Öğrenmeler ailede başlar ve düşünce yapımız şekillenir. Ailenin dünyaya bakış açısı, olayları yorumlamaları hatta çocuğun davranışlarına tepkileri çocuk için öğrenimdir. Bu öğrenmeler sonucunda her çocuk ailesinin veya öğrendiklerinin oluşturduğu gözlükleri takarlar ve hayat yolculuklarında dünyayı nasıl görecekleri o gözlüğün yapısına bağlı olarak gelişir. Sarı renkli bir gözlük camı bize etrafı sarı gösterirken başka biri için farklı bir renk olabilir. İşte bu dünyaya bakışımızın şekli olayları nasıl göreceğimizi belirler. Olumsuz tarafları görmek ve olumsuza odaklanmak da yaşantı ve deneyimlerin sonuçlarıdır. Kaygı, korku vb. bunlar öğrenmeye dayalı olarak gelişir. Şimdi elimizde olmadan şemalarımız yani olaylara, dünyaya bakışımız ve görüş eğilimlerimiz için neler yapabiliriz. Bunları keşfetmek için olayları algılayış biçiminizden yola çıkarak temelde oluşmuş olan şemanıza yani algılayış biçiminize terapilerle farkındalık sağlatıyoruz. Peki bu depresyon dediğimiz durum bunun neresinde? Depresyon, depresif duyguların yaşandığı ve davranışlara da yansıdığı bir durumdur. Yaşadığımız olaylar şemalarımıza bağlı olarak anlamlandırıldı ve algılandı daha sonra olumsuz düşünceler meydana geldi ve çark duyguyu sonrasında davranışı da olumsuz şekilde döndürmeye başladığında ve bu durum da 1 hafta sürdüğünde(halsizlik, yorgunluk, uykuda isteksizlik veya aşırı uyku, iştahta bozulmalar, umutsuzluk vb.) depresyon hali diyebiliyoruz. Düşüncelerin oluşumu algımıza bağlı dedik ve bu algılayış esasında yaşanılan duyguyu, yapılan davranışı da etkiliyor dedik fakat algıyı değiştirmek mi tek çözüm? Tabii ki bir başka yolu da var bu depresyondan çıkışın. Çok kesin ifadelerle depresyondan kesin kurtuluş diyemiyorum çünkü tetikleyiciler bizi tekrardan depresif moda sokabilir. Ama yaşanılan bu durumdan mantıklı bir çıkış yolu da bu 3 çark arasından davranış çarkını ele almak. Düşünceyi yönetmek, algıyı mantıklı yöne çekmek zor olabiliyor ki gerçekten de düşünceyi yok etmek gibi bir durum maalesef yok ve düşünceleri yönetmek için de düşünceye düşünce gibi bakabilmek gerekiyor. Düşünce haricinde davranış çarkı da bu sistemin bir parçası ve tersi yönünde döndüğünde diğer çarkları zorlayıp en sonunda istendik yöne doğru çevirmeye başlayacak. Depresif modda iken davranış boyutunda özellikle sosyal yaşamdan soyutlanma vardır. Davranışı depresif yönde devam ettirmemiz bize olumsuz düşünceleri de getiriyor ve sürekli kısır döngüde ilerliyoruz. Davranışı depresif modda gerçekleştirir ve bu moda uygun davranış sergilersek çarklar aynı şekilde dönmeye devam eder fakat biz düşünce ve duygunun tersine olumlu davranış sergilersek o zaman bu çarklar kitlenecek, sıkışacak ama sonrasında istendik yöne döneceklerdir. Size eskisi kadar zevk vermeyen, önceden keyifle yaptığınız ama artık nötr baktığınız aktivitelere, eski sosyal yaşantınıza geri dönün ve bu çıkış yolunun ilk adımını atın. Zevk vermese de zorlansak da o ortamlarda duralım ve kendimizi eski davranışlarımızı yapmak için zorlayalım. Bunları yaparken duygularınız ve düşünceleriniz yaptıklarınızla uyuşmayabilir ama pes etmeden devam edersek bu çarklar artık istediğimiz yöne dönmeye başlayacaktır.