Çevre sorunları, ülke, din, ırk ayırt etmeksizin tüm dünyayı ilgilendiren ortak bir sorun. Artan çevre problemleri ve iklim değişikliğinin oluşturduğu riskleri araştırmak ve çözüm bulmak için hükümetler, araştırma kurumları ve sivil toplum örgütleri arasında işbirliği arayışları gelişti. Dünya üzerindeki farklı din ve kültürlere mensup insanlar ortak sorunlarını paylaşmaya ve tartışmaya başladı. Ortak çözüm arayışları, aynı değerlere sahip kişileri de beraber hareket etmeye sevk etti.
***
Birleşmiş Milletler Çevre Platformu (UNEP) Dünya İçin İnanç Girişimi (Faith-Based Organizations) strateji belgesi, 2018 yılında yayımlandı. Ortak sorunlara beraber çözüm bulma arayışları işbirliğini geliştirdi. İlerleyen zamanda, “Al-Mizan: Dünya Çevre Sözleşmesi” adını alacak olan İslami Çevre Sözleşmesi düşüncesi, Rabat’ta düzenlenen 8. Çevre Bakanları İslam Konferansı’nda doğdu.
***
Al-Mizan: Dünya Çevre Sözleşmesi”nin amacı çevre sorunları ve iklim değişikliğinin oluşturduğu risklere karşı İslami bir bakış açısı sunmak ve çözüm önerileri getirmek.
***
İslam Dünyası Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (ICESCO), İslam Ekoloji ve Çevre Bilimi Vakfı (IFEES), Üsküdar Üniversitesi, Katar Kur’ân Botanik Bahçesi, Katar Hamad Bin Halife Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi ortak bir eylem planı geliştirmek ve çevre sorunlarına İslami bir bakış açısı ve çözüm önerileri getirmek için birlikte çalışmaya başladı.
***
Sözleşmeyi oluşturmak ve katkı sunmak için İslam alimleri ve Müslüman kurumlar sürece dahil edildi ve ilk taslak metin geribildirim ve danışma için küresel düzeyde 300’den fazla İslami kuruma gönderildi.
***
Sözleşme adını Kur’an’ın 55. Suresi olan Rahmân suresinde geçen ve Kur’an’ın temel kavramlarından biri olan “al-mîzân”dan alıyor. Sözlükte “ölçüye vurmak, tartmak, terazi, ölçü” anlamına geliyor. Sözleşmenin Kur’ani bir kavramla isimlendirilmesi ile hem Müslümanlarca benimsenmesi amaçlanıyor hem de çevre ile ilgili evrensel değerlerin Kur’an’ın ve İslam dininin de değerleri olduğu vurgulanıyor. Ayrıca çevre ve doğanın korunması, sürdürülebilirliğin devam ettirilebilmesi açısından müslümanlar için bir yol haritası olması bekleniyor. Al-Mizan kavramı Rahman Suresinde açık ve net olarak ifade ediliyor:
“Rahman.
Kur’an’ı öğretti.
İnsanı yarattı.
Ona açıklamayı öğretti.
Güneş ve ay bir hesaba göredir.
Bitkiler ve ağaçlar secde ederler.
Göğü Allah yükseltti ve mizanı/dengeyi O koydu.
Sakın mizanı/dengeyi bozmayın.
Ölçüyü adaletle tutun ve eksik tartmayın” (55:1-9).
***
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın (UNEP) öncülüğünde hazırlanan “Al-Mizan: Dünya Çevre Sözleşmesi”, 26 Eylül’de Türkiye kamuoyuyla paylaşılacak.