Suyun önemli bir kısmı tarımda kullanılıyor. Bölgeler arasında değişiklik gösterse de ortalama olarak %70’i geçiyor. Bu oran ülkemiz için çok yüksek. Türkiye su zengini bir ülke değil. Yarı kurak bölgede yaşıyoruz. Tarımda su kullanımı rekolte açısından önemli. Eğer yeterli su verilmez ise istediğimiz mahsulü alamıyoruz. Hem tarımsal sulama hem de elektrik üretimi için yapılan Demirköprü Barajı’ndan bu yıl yeterli su verilemedi. Yer altı sondajı olmayan üreticiler bu yıl ihtiyacı olan sulamayı yapamayacak. Bu durum sadece mahsul miktarını değil aynı zamanda kaliteyi de etkiliyor. Bir zamanlar kendi kendine yeten 7 ülkeden biri olarak bilinen Türkiye’de artık birçok tarım ürünü dışarıdan alınıyor. Tabi ki bu durum sadece sulamaya bağlı değil.
***
Türkiye’nin yıllık su potansiyeli DSİ verilerine göre 112 milyar m³. Su tüketimimiz sürekli artıyor. Nüfus artışı ve sanayi üretimindeki artışın da payı yüksek. 1990 yılında yıllık olarak toplam 30,5 milyar m³ su tüketirken, 2016 yılında %100 artışla 60,4 milyar m³ su tükettik. Aynı şekilde su tüketim artışı devam ederse bu rakam 2023 yılında 112 milyar m³ olacak. Yani toplam su potansiyelimizin tamamını yıl içerisinde kullanacağız. 2023 yılından sonra ise mevcut suyumuz ihtiyacımızı karşılamayacak. Bu hesaplamalar suyun tüm bölgelerde eşit dağıldığı varsayılarak yapıldı. Ülkemizde su dağılımında havzalar arasında farklılıklar var. Bazı havzalarda ihtiyaç fazlası su olduğu halde bazı havzalarda su potansiyeli çok düşük. Dicle-Fırat Havzası 37,48 m³/yıl ile en fazla su potansiyeline sahip. Ülkemizde en az kullanılabilir su potansiyeli Ege Bölgesi’ndeki havzalara ait. Bu miktarlar sırası ile Küçük Mendres 0,46 m³/yıl, Büyük Menderes 1,7 m³/yıl, Kuzey Ege 0,88 m³/yıl ve Gediz Havzası 0,79 m³/yıl.
***
Ülkemizde tarımsal sulama DSİ kontrolündeki Sulama Birlikleri, üreticilerin birleşerek kendilerinin kurdukları Sulama Kooperatifleri ve bunların dışında çiftçilerin kendi imkanları ile yapılıyor. Sulama Birlikleri barajlardan sulama kanalları ile yapılan suyun dağıtımını kontrol ediyor. Bu kanalların önemli bir bölümü açık kanalet. Bir bölümü basınçlı boru sistemine alınsa da açık kanaletle sulanan arazi miktarı çok fazla. Sulama Kooperatifleri ise çiftçilerin birleşerek kurdukları bir yapı. Türkiye’de 2500 Sulama Kooperatifi ve bunların bağlı olduğu 27 bölge birliği var. Bölge birlikleri de merkez birliği çatısı altında birleşerek Türkiye Sulama Kooperatifleri Merkez Birliğini oluşturuyor. Sulama Kooperatifleri kullandıkları suyun %90’ını yeraltı kuyularından karşılıyorlar. Çiftçilerin ayrı ayrı her birinin kuyu açması yerine birleşerek daha az kuyudan daha verimli bir şekilde sulama yapması açısından örnek bir yapılanma. Tarımsal sulama kapalı devre basınçlı sulama şeklinde yapılıyor. Bu sistem su tasarrufu sağlıyor. Bölgemizdeki kaçak su kuyu açılmasının önlenmesi ve suyun daha verimli kullanılması açısından Sulama Kooperatiflerinin özendirilmesi gerekiyor.
***
Gediz Havzasındaki su potansiyelinin çok düşük olması, barajlardaki su miktarlarının talebi karşılayamaması, çok fazla yer altı kuyusunun bulunması ve aşırı su çekimi sonucu su sevilerinin çok aşağılara inmesi, sulama yöntemlerinin eski ve vahşi sulama ile gereksiz su tüketimi, son yıllarda etkili olan kuraklık ve yağış azlığı bizleri tarımsal sulamada radikal tedbirler almaya zorluyor.