Plastikler hayatımızın her alanına girmiş durumda. En çok kullanılanı ise tek kullanımlık plastikler ve naylon poşetler. Ekonomik olması, kullanım kolaylığı, çok kolay erişilebilir olması plastik malzemelerin yaygınlaşmasını kolaylaştırıyor. Tüketim alışkanlığımıza bağlı olarak giderek artan plastik kullanımı sağlımızı ve çevremizi tehdit etmeye başladı. Öyle ki, pazardan aldığımız balığın karnından plastik poşet parçası çıkıyor, kıyıya vuran balinadan yüzlerce plastik bardak çıkıyor. Plastikler birçok canlı için tehlike oluşturuyor.
****
Dünyada doğayı, çevreyi ve insan sağlığını tehdit eden maddelerin başında plastikler geliyor. Atık türleri içinde doğaya en fazla plastikler zarar veriyor. Plastikler doğada en uzun süre kalan ve bozulmadan duran malzemeler. Çevreye gelişi güzel atılan, denizlerde suya bırakılan plastikler çevre kirliliğini artırıyor.
****
Plastiklerin seri üretimi 1950’li yıllarda başladı ve giderek günlük hayatımızın bir parçası oldu. Dayanıklı ve her alana uygulanabilir olması özelliği ile zamanla hayatımızdaki birçok eşyanın yerini aldı. Özellikle uzun süre dayanıklı olması ve bozulmaması plastikleri, doğada kalıcı kirleticiler durumuna getiriyor. Plastiklerin yüzde 50 kadarı tek kullanımlık üretiliyor. Her gün kullandığımız plastik bardak, plastik çatal, kaşık, bıçaklar, plastik kâseler bunların başında geliyor. Ayrıca ambalaj sektöründe kullanılan plastiklerde günlük hayatımızda önemli bir yer tutuyor. Plastiğin geri dönüşüm imkanı çok az. Geri dönüştürülme amacıyla toplanan plastiklerin ancak yüzde 8-9’u geri dönüştürülebiliyor. Geri kalanları ise yakılarak bertaraf ediliyor ya da doğaya bırakılıyor. En fazla bulunduğu yerler ise denizler ve okyanuslar. Çünkü akarsular plastikler için bir çeşit taşıyıcı görevi görüyor. Buralardan taşınan bu malzemeler en sonunda denizlere ve okyanuslara ulaşıyor. Günümüzde okyanuslarda plastiklerden oluşan devasa adacıklar oluşmuş durumda.
****
Plastiğin hammaddesini petrol ve petrol türevleri oluşturuyor.Plastik üretiminde, ağır metaller ve zararlı olabilecek katkı maddeleri de kullanılıyor. Bu nedenle plastik üretiminde kullanılan kimyasallar insan sağlını olumsuz etkiliyor. Zehirli kimyasallar yeraltı sularını kirletiyor. Deniz çöplerinin yüzde 80'inden fazlasını plastikler oluşturuyor. 2021 yılında yapılan bir çalışmada doğum sırasında plasentada ve bebeğin vücudunda mikroplastiklere rastlanmış. Bu mikroplastikler, yediğimiz ve içtiğimiz her şeye karışarak sağlığımızı tehdit ediyor. Uzmanlar, uzun süre plastiğin olumsuz etkilerine maruz kalmanın, özellikle meme ve prostat gibi bazı kanser türlerini tetikleyebileceğini söylüyorlar.
****
Temmuz-2021 de, Avrupa Birliği'nde alınan kararla tek kullanımlık plastik tabak, bardak gibi ürünlerin kullanımını yasaklandı. Aynı karara göre, plastikten yapılan ve kullanıp atılan tabak, çatal, bıçak, bardak, kulak çubuğu ve pipet gibi ürünler AB pazarına giremeyecek.
Plastik kirliliğini azaltmak için tek kullanımlık plastik ürünlerinin yasaklanması gerekiyor. Diğer bir yolu da çöpleri kaynağında ayrıştırmak ve geri dönüşüm tesisine ulaştırmak. Birçok ülkede çöpleri ayrıştırmak yasal bir zorunluluk. Eğer ayrıştırmadan çöplerini bırakırlarsa bu kişilere ceza kesiliyor. Böylece kaynağında ayrıştırılan çöpler dağılmadan ve çevreye zarar vermeden geri dönüşüm tesisine ulaşıyor. Bundan sonra yapılması gereken bu malzemelerin sağlıklı bir şekilde geri dönüşümünün sağlanması ve bertaraf edilmesi gere