Ah para ah. Varsan harika olur, yoksa ise çok kötü bir durum. Aslında köpeğe atsan yemez ama insanlar onun için birbiri ile didişiyorlar. Kimine göre şeytan icadı, kimine göre gerekli bir şey. Kimine göre mutluluk, kimine göre bir kötülük. Ama her ne olursa olsun gerekli bir şey. Yaşam için, üretim ve ticaret için, kısacası mübadele için gerekli. Onsuz bugünün dünyasında olmuyor. Gerekli ve zorunlu bir şey. *** Lidyalılar tarafından icat edilmiş ve kullanılmaya başlamış. Kimileri iyi olmuş derken, kimileri de Lidyalılara lanet okuyor. Zaman içinde şekil değiştirmiş ve bugüne gelinmiş. Aslında ilk zamanlarda değeri kadar sikkeler basılmıştır. Gümüş ve altın sikkeler değeri kadar ödeme gücü içermekte. Daha sonra matbaalarla bugünkü banknot oluşmuş ve artık o bile terk edilmek üzere. Farklı argümanlar artık devreye giriyor ve bunların hepsi sanal para. *** İkinci Dünya Savaşı sonrası paranın kullanımı bir kontrol altına alındı. Bretton Woods kasabasında  yapılan anlaşmalar gereği altın standardı rejimine geçildi. Buna göre dünyadaki altının 3 misli tedavülde para olması gerekiyordu. Kısacası parada bir denge mekanizmasına gidildi. Fakat sonrası 1974 yılında kısa bir süreliğine iptal edildi ama bir daha geri dönülmedi. Yani artık karşılıksız para basmak sorun olmaktan çıktı. Yani bir engel yoktu. Olanlar ise kaldırıldı. Çünkü dünyada para sıkışıklığı olmuştu. Tabii yıllar sonra rakamlar o kadar büyüdü ki kontrol edilemez bir hal altı ve bir silah olarak kullanılmaya başladı. Tabanca tüfeği solladı. Ekonomiler para ile sıkıştırıldı ve zora sokuldu. Kimler tarafından? Para babaları tarafından… *** İşte finans denilen ve iktisat biliminin içinde yer alan bu bölüm ayrılarak kendi bir bilim oldu. Artık bugünün dünyasında para imparator, finans ise sadrazam oldu. Aslında paranız artık bilgisayarda bir rakam. Hani Mandıra Filozofunda denildiği gibi alıp okşayamazsınız. Bugün dünya üzerinde bulunan paranın banknot olarak basılmış kısmı yüzde 5 ila 10 arasında. Artık neredeyse herkes internet üzerinden parasal değil, rakamsal olarak ödeme yapıyor. Dokunmadan ve hissetmeden. Tabi bir ödeme aracı olan kredi kartlarında kaydi paranın bir parçası. Yani nakdi para bitiyor ve kaydi para hakim duruma geçiyor. Sanal parada devreye girmiş durumda. *** Yakın zamana kadar insanlar bu kadar paranın esiri değildi. Daha eşit bir ortam vardı çünkü zenginin de fakirin de alacağı şeyler belli idi. Yani tüketim manyaklığı oluşmamıştı. Ama teknolojik gelişme ve üretimde akıllı tezgâhlar hem mal miktarını arttırdı, hem de işi artırdı ve sanayi devrimindeki mal fazlası krizi olmasın diye piyasalara bol miktarda para sürülüp engeller yok edildi. Yani dünyada para aşırı miktarda artıp kaydi hale dönüştü. Şimdi soru şu: Madem bazı önlemler arttırılarak tedbirler alındı ama neresi boş bırakıldı? Hala krizler sürüyor… Yani daha büyük bir çöküş yaşayabilir miyiz? Zaman gösterecek. Ama her an yaşayabiliriz. Saygılarımla...