Türkiye cumhuriyet tarihinin en önemli seçimlerinden birisini gerçekleştirdi. Milletvekilliği ve cumhurbaşkanlığı seçiminin bir arada yapıldığı oylamada seçim ikinci tura kaldı. Milletvekili dağılımı belirlense de cumhurbaşkanlığı için adayların içinden % 50’den fazla oy alan olmadığı için ikinci tura kaldı.
***
Her ne kadar iki seçim bir arada yürütülse de aslında kampanya cumhurbaşkanı seçimi üzerinden yürütüldü. Bunun için cumhurbaşkanı seçimi ön plana çıktı. Bu seçimin sonuçlanmaması hem seçim sistemini hem de başkanlık sistemi tartışmalarını yeniden gündeme getirdi.
YENİ BİR DENEYİM YAŞANACAK
Seçimin ikinci tura kalması durumunda gerilimin daha da artacağı beklentisi ile her iki aday da ilk turda kazanma iddiası ile kampanya yürüttü. Seçimin sonucu böyle olmadı ve cumhurbaşkanının seçimi ikinci tura kaldı. Türk demokrasisi açısından yeni bir deneyim yaşanacak. İbre her ne kadar en çok oyu alan adaydan yana gözükse de sonuç her ihtimale açık. Zaten iki adaydan birisi seçilecek.
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ DE OYLANACAK
Diğer bir açıdan baktığımızda da 28 Mayıs günü sadece cumhurbaşkanı seçilmeyecek. Aynı zamanda “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” de oylanacak. Çünkü cumhur ittifakı güvenlik politikaları açısından ve daha hızlı karar alabilmek açısından bu sistemin gerekli olduğunu ileri sürüyor. Millet ittifakı ise bu sistemi denge denetleme mekanizmalarının olmayışı açısından tehlikeli olarak görüyor. Diğer bir ifade ile güçler ayrılığı ilkesinin uygulanamadığı ve bir kenara itildiğini belirtiyor. Bu durumda da otokontrolün sağlanamadığını ve yetkilerin fazla olmasını bir risk olarak görüyor. Parlamenter sisteme tekrar geri dönülmesinin gerekli olduğunu savunuyor.
***
Cumhur ittifakı, parlamenter sistemi, koalisyonların sorunları çözmede yetersiz kaldığı gerekçesi ile istemiyor. Daha hızlı karar alma ve yerinde uygulama açısından “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” ni gerekli görüyor.
HER İKİ İTTİFAK KOALİSYON OLUŞTURUYOR
2018 yılında hayata geçirilen “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” ndeki uygulamaya baktığımızda her iki ittifakta kendi içerisinde bir koalisyon oluşturuyor. Bu koalisyonların içerisinde irili ufaklı çok sayıda parti var. İttifakların oyları birbirine yakın olduğu için bu partiler “altın oran” gibi değer kazanıyor.Bir bakıma tahterevalli siyaseti gibi.Yani denge politikası. Tahterevallinin bir tarafındaki ittifak içerisinde ufak bir parti ayrıldığında diğer taraf üste çıkıyor.
MİLLET İTTİFAKI GÜÇLENDİRİLMİŞ PARLAMENTER SİSTEMİ SAVUNUYOR
Seçim kampanyasında her iki ittifakta kendi sistemlerini anlattı. Cumhur ittifakı güvenlik politikalarını ön plana koyarak “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” nin gerekli olduğunu ve devam etmesi gerektiğini söylüyor. Millet ittifakı ise denetleme mekanizmalarının zayıfladığını ve yetkilerin fazla olduğunu iddia ederek “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi” ne geçilmesini savunuyor.
***
28 Mayıs Pazar günü yapılacak 2. tur seçimi sadece cumhurbaşkanı seçimi olmaktan ziyada sisteminde tekrar oylandığı bir seçim olacak.