Heisenberg’in belirsizlik ilkesine göre bir atom altı parçacığın nasıl davranacağı kestirilemez. Milyarlarca olasılık vardır. Parçacığın başlangıç ve bitiş momentlerini hesaplasanız da aradaki davranışlarını bilmek ve kestirmek zordur. Kuantum mekaniği bir atom altı parçacığın davranışının milyarlarca olasılığı olduğunu söyler. Bunu kestirmek zordur. *** 2020 yılından sonra dünya tam bir belirsizlik içine girdi. Covid sırasında ve sonrasında insan davranışlarını kestirmek zorlaştı. Tıpkı belirsizlik ilkesindeki gibi. 2020’deki olağanüstü önlemler ve belirsiz davranışlar sonucu insanlarda davranış gariplikleri oluştu. Ekonomiler deki belirsizlik arttı. Kısıtlamalar hem üretimde, hem lojistikte ve hem de ticarette aksamalara yol açtı. Bilinmeyen bir şey tüm dünyayı etkiledi ve hemen her şey 6 ay ile 1 yıl arasında ya durdu, ya da yavaşladı. Tüm programlar bozuldu. Gelecek karardı ve tahmin edilemez oldu. Programlar bozuldu ve hala etkileri sürmekte. Başlangıç belli idi ama bir sona ulaşmadı ve korku dağları bekliyor. Her şey belirsiz. *** Kuantum ekonomi işte bu ilkeye göre işliyor. Ne olacağı belli değil. Belli olmasını belirleyecek insan davranışları ve insanlarda atom altı parçacıklardan oluştuğu ve kozmik bir varlık olduğu için belirsizliği tetikliyor. Yani her şey insana ve alacağı kararlara bağlı. Bu nedenle kuantum ekonomi belirsizliğin hakim olduğu ve tahmin edilemez olduğu bir ekonomi türü. Yani 21. Yüzyılın ekonomisi. Kim, nerede, nasıl ve ne şekilde davranacak… Kestirmek çok zor. Bu nedenle dünya da bir belirsizlik, bir umutsuzluk hakim. Para var ama aksiyon yok. Batının ekonomik durumları alarmda. Üretimdeki ve lojistikteki aksamalar hala sürüyor. İnsan nakli çalışıyor ama mal tedarik ve naklinde belli aksamalar var ve gelecek belirsiz. *** Tehlikeli boyuta tırmanan ve enerjiyi etkileyen bir savaş var. Hala ne zaman biteceği kestirilemiyor. Savaş neden var? İnsan faktörü yüzünden… İnsanın hırsları ve saçma sapan emelleri yüzünden. Belirsizliği yaratan yine insan. Geleceği göremiyor mu? Evet, göremiyor. Nereye sürükleneceğimizi görüyor demek yalan olur çünkü bilse yapmaz. Tabi bu tür olay ve davranışlar belirsizliği tetiklediği için kuantum ekonomi ortaya çıkıyor. Ne olacağı ve ne şekilde olacağı bilinmeyen bir ekonomik model. Hesaplanamıyor. Gündelik yaşıyoruz. *** Bu şekilde yaşamaya alışacağız ve bu ekonomik model belli bir kalıba oturacak ama en önemli faktör insan davranışları. Bunları çözmek için akılcı ve yapıcı olmakla birlikte geleceği kavramaya çalışan beyinler gerekiyor. Geçmişten ders alırsak gelecekte şekillenir. Saygılarımla…