Kriz hiçbir şeye benzemez ve yaşanmadan bilinemez. Öyle lafla anlatılacak bir olay değildir. İnsanlara masal gibi gelir ve bir kulağından girer, diğer kulağından çıkar. 10 saniye sonra unutmuştur. Ne kadar anlatsan sana bakar, dinler ve sonra sana alakasız bir şey söyler ve söylediği şeyde ya paradır veya iş ile ilgilidir. Öğreti kabul etmez, anlamak için beynini yormaz. Duvar gibi olur. Sen ne dersen de, o andaki aklındaki iş veya paraya, çok para kazanmaya, servet sahibi olmaya odaklanan beyni ile senin söylediklerini masal gibi dinler ve bir noktasını bile o beynine sokmaz. Dedem Kemal Pınar 1932 yılındaki çekilen sıkıntıları bana çok anlattı. Geceleri uyku uyuyamadıklarını, krizin çok büyük olduğunu anlattı. Tabakhaneyi kapattıklarını ve tacir dükkanı ile idare ettiklerini anlattı. Bağlarda kendileri ağustos aylarında üzüm çektiklerini, zenginliğin Bir şey ifade etmediğini, bir şey alınmadığını, bir şeyin satılmadığını anlattı. Benim gibi çok kişiye anlattı ama anlamayan çok vardı. Dinleyip gitti insanlar. Titreyip kendilerine gelmeleri mümkün olmadı. Çünkü onları bağlamıyor her şey olmuş bitmişti. Sonra ekonomik krizler geldi. Bazıları anladı ama geç anladı. Bir ahbabımın söylediği bir laf vardır ki bir kriz bir krize benzemez der. Aynen öyledir ve hiçbir kriz diğerine benzemez. Son yıllarda birçok ekonomik kriz yaşadık. Bu krizlerden ileri gelenler nemalandı ve ceplerini doldurdular. Bunun içinde siyasette vardı, ahbaplıkta. Pek çok tanıdığım insanlar bu krizlerde yok olup gittiler. Akılsızlıklarından mı yoksa paranın el değiştirmesi mi bilinmez ama birçoğu tanıdığım dürüst ve akıllı insanlardı. Ben bile iş hayatımda 4 kriz gördüm ve dördüncüsünü tahmin edebilip işi kapattım. Hatta uyardım ama insanların bir kulağından içeri girmedi bile. Kriz 2008 yılında oldu ve silindir gibi insanların üstünden geçti. Kayıplar az veya çok bilinmez ama 3-4 yıl sorunlar yaşandı. Sonra etkisini azaltsa da dünyaya odaklandığımız için yani küreselleşmeden dolayı tamamen iyileşmedi. Hep kafasını çıkarıp durdu. Bir zamanlar okuduğum bir kitap, bir hayat hikayesi: Milyarder olma sanatı- Lee Iacocca. Chrysler i bataktan kurtaran ve tekrar baştan yaratan adam. Meşhur Ford Mustang i yapan kişi. 20 yy başlarında İtalyan bir göçmen ailesinin çocuğu. 1929 buhranı için şöyle diyor: Krizden evvel babanım işleri harika idi. Bir araba galerimiz, bir mobilya satış dükkanımız, bir emlak ofisimiz ve birde hamburgerci dükkanımız vardı. Kriz geldikten sonra hamburgerci dükkanının dışındaki hepsini babam kapatmak zorunda kaldı ve yalnızca o dükkanla 4 yılımızı kıt kanaat geçinerek geçirdik. Krizi yaşamayan bilemez, lafla anlatılamaz. Şimdi sanırım yaşadığımız virüs krizini daha iyi anlamaya başlayacaktır kulağını gerçeklere tıkayanlar veya kulakları ses geçidi gibi olanlar. Hastalığın karşısında herkes eşit. Şimdi bazıları diyecek ki bu bir düzen ve ilacı zaten var. Hatta piyasaya sürülecek ve bu kaos geçecek. Evet bekli var ve kaos geçecek ama sizler hala akıllanmayacak mısınız diye soracağım bunu söyleyenlere. Sizleri eve tıktı mı, gelecek ve yaşam kaygısı yarattı mı, olumsuzluk ve işlerin geri gitmesini ve hatta ekonomik bozulmayı yarattı mı, umutsuzluğu yarattı mı. Evet yarattı. Bu gün sokakta saatlerce niye dolaşamadığını söyleyen 65 yaş üstü insanlara lafımdır. Benim oğlum bu sene ilkokuldan mevzun olacak. Ama o tam bir aydır sokağa çıkmıyor ve okuluna da gidemiyor, arkadaşları ile oynayamıyor. Bunlar geleceğin teminatı olan çocuklarımız. Ama evde bu virüs belası için tıkılmış vaziyetteler. Korkuyorlar mı evet. Sizlerin sokakta gezmesi çok mu yerinde. Hükümetin aldığı her önlemi destekliyorum. Son derece akılcı davranıyorlar çünkü bu işin şakası yok. Yasaklar bitince herkesin sokaklara çıkabileceğini mi sanıyorsunuz. Çünkü herkes artık birbirinden şüphe ediyor. Parası çok olanda, olmayanda. Bu işi atlatacağız ama insanlar bundan bir ders alacak mı ondan şüpheliyim. Çünkü buda farklı bir kriz. Çünkü bunda para değil hayatını kaybetme riski var. bunu anlamayanlarda çok var. parası çok olanın hali kıyak olabilir ama bu krizde o parası çok olanda hasta olabilir. Bu iş servet tanımıyor ve toplumda bir titreyip kendine gelmeyi tetikliyor. Hatta dünyada. Kimin adam gibi toplum, kimin zırva ve egoist bir toplum olduğu gözler önünde. İtalya yalvarırken Avrupa 5 dakika düşündü. Düşünebildi. Hemen yapılması gerekli bir işi seksen kişiye sordu. Aslında Türk toplumunun diğer toplumlardan ne kadar farklı yapıda olduğunu tüm dünya izliyor. Tek umudum krizden ders alıp çıkan bir toplum olalım. Zengini ve fakiri ile. Asla da eskisi gibi şımarık ve sorumsuz olmayalım çünkü krizden önde her kurum ve kişi olarak öyle idik. Yalan yok. Saygılarımla...