Değerli dostlar, geçen haftaki yazımızda PISA sonuçlarına göre dünyada ilk 10 içinde yer alan ülkelerin öğrencilerini liselere nasıl yerleştirdiğini irdeleyen yazımızın uzun süreceğini belirterek haftaya devam edeceğimizi belirtmiştim. Geçen hafta kaldığımız yerden devam edelim. ESTONYA Estonya’daki okullar, öğrencilerin dokuzuncu sınıfa kadar her yıl hangi konuyu göreceklerini bildiren ulusal bir müfredatı izliyorlar. Bu durumda öğrenciler, akademik ya da mesleki bir eğitim alabilecekleri “üst orta eğitime” devam ederek üç yıl daha okuyup okumayacaklarına karar veriyorlar. Farklı okulların farklı giriş sınavları olabiliyor ama yetkililer ve eğitimciler, okumaya karar veren öğrencilerin neredeyse tümünün bu sınavları geçebildiğini belirtiyor. Estonya Milli Eğitim ve Araştırma Bakanlığı’na göre öğrencilerin kabaca üçte ikisi üst orta eğitime devam etme kararı alıyor. Daha büyük okullarda, fen, matematik ya da sosyal bilimler gibi alanlar arasında seçim de yapabiliyorlar. Bu seçim, önceki sınav sonuçlarına ya da notlara göre değil, öğrencinin ilgisine göre yapılıyor. Öğrenciler yine de tüm konulardaki temel becerilere sahip olmalarını sağlayan ortak dersler alıyorlar. Tüm öğrencilerin bu genel becerileri nasıl alacağı ise okula kalmış. Estonya’da okullar aynı konularla ilgilenen öğrencileri bir araya getirme konusunda serbestler. ÇİN Çin’de 10 ila 12’inci sınıf arasındaki üç yıl, lise öğrenimi olarak kabul ediliyor. Ortaokulu bitiren öğrenciler, normal lise ya da meslek liselerine devam etmeyi seçebiliyor. Normal liseye devam etmek isteyen öğrencilerin zhongkao olarak bilinen normal lise giriş sınavlarını geçmeleri gerekiyor. Eyalet eğitim müdürlükleri tarafından hazırlanan ve yönetilen giriş sınavı, ortaokul mezuniyet sınavıyla benzer konuları içeriyor. Lise Giriş Sınavlarındaki zorlu sorular, öğrencilerin hangi okullara gireceğini belirliyor.  Adaylar, önceden girmek istedikleri okulları sıralayarak tercihlerini yapıyor ve aldıkları puanlara göre kayıt hakkı kazanıyorlar. *** Çin’de liselere giriş, genel hatlarıyla üniversitelere girişe benziyor. Öğrenciler, genellikle Çince, matematik, İngilizce, fizik, kimya, siyasal bilimler ve beden eğitimi alanlarında test ediliyor. Liseler, kendi giriş koşullarını belirlemeden önce öğrenciler, kendi tercih sıralarına göre okumak istedikleri liseleri seçebilecekleri bir başvuru sistemine giriyor. Bu tamamlandıktan sonra liseler, bu bilgileri ve o yıl öğrencilere sağlayacakları yerleri baz alarak kendi koşullarını duyuruyor. Bir okul, o akademik yıl içinde okula başvuran tüm öğrenciler içindeki en üst sıradaki adayları seçmeyi garantilemeye çalışıyor. Ancak bu yoğun rekabet yalnızca en iyi liseler için geçerli. Genelde çoğu öğrenci lise eğitimine devam etmelerini sağlayacak yeterli sonuçları alabiliyor. Belli başlı iyi liselere girişin başka bürokratik kuralları da var. Eğer prestijli bir lise yılda 800 öğrenci almak istiyorsa okulun öğrenci kabul departmanı, öğrenci puanlarını en yüksekten en düşüğe doğru sıralıyor ve ilk 700 öğrencisini seçiyor. Diğer 100 yer, standart koşulları sağlayamayan ama yine de o okulda okumak isteyen öğrencilere sunuluyor. Ancak bu muhtemel adayların ekstra okul ücreti ödemeleri gerekiyor. FİNLANDİYA Özel okullar da dahil olmak üzere tüm okullar devlet tarafından destekleniyor. Bir öğrenci hem üst ortaokul denen normal liseye, hem de mesleki eğitim veren liselere başvurabiliyor. Başvuruların organizasyonundan ve öğrencilerin okullara yerleştirilmesinden Finlandiya Milli Eğitim Kurulu sorumlu. Öğrenciler en fazla beş programa başvurabiliyorlar. Liseler, öğrencinin daha önceki notlarına ve uygulanan giriş sınavında aldığı puana göre bir karma puan belirliyor. Bu ikisinin ağırlığı okullara göre değişiyor. İlk sıralara yerleşmeleri ve cinsiyet eşitliğinin sağlanması bakımından mesleki okullar için artı puan eklenebiliyor. Bir öğrenci hem normal lise hem de meslek eğitim veren liselerin sertifikasını alabiliyor. Cinsiyet dağılımını dengelemek amacıyla meslek okullarında azınlıkta kalan cinsiyet için daha yüksek bir karma puan uygulaması yapılıyor. *** Bir okula başvuran iki öğrencinin karma puanı aynıysa normal liselerde öğrencilerin tercihlerine bakılıyor. Okul, her iki öğrencinin de tercih listesinde aynı sıradaysa her dersteki not ortalamasına bakılıyor. Eşitlik bunda da bozulmazsa kura yoluna gidiliyor. Meslek okullarında önce tercihlere, ardından giriş sınavı puanına, cinsiyet puanına ve tüm derslerin ortalamasına bakılıyor. Eşitlik hâlâ bozulmadıysa kura çekiliyor. *** Genel olarak liselere kabul için öğrenciler tüm okullara başvuruyor. Okullar, kendilerine başvuran öğrencileri karma puanlarına göre sıralıyor. Okullar, öğrenciler tarafından tercih edilme oranlarına göre sıralanıyor. En çok tercih edilen okul, puanı en yüksek öğrencileri seçiyor. Yedek listesini hazırlıyor. Bu öğrencilerden okula kayıt yaptıranlar yaptırıyor, yaptırmayanlar bir sonraki okulun listesine kayıyor. İkinci okul, benzer biçimde kendisine en uygun gelen öğrencileri seçiyor ve bu işlem sürüyor. Bu algoritma bizdeki üniversite giriş sistemini andırmakla birlikte, Finlandiya’daki okulların öğrenciyi kabul edip etmeme konusunda söz hakkına sahip. Kalan ülkeleri de haftaya verelim. Sözün Özü: Eğitim, insanın güç sandığı ya da gerçekten kolay alt edilebilen engelleri, nasıl aşacağını öğretme sanatından başka bir şey değildir. WoIfgang Van Goethe