Seçilerek göreve gelenlerin, mazeret üretme hakları yok marifet gösterme görevleri vardır. Biliyorsunuz İLGİ sözcüğünün önüne (B) harfini koyduğunuzda BİLGİ oluyor. Bilgi için, ilgi gerekiyor. Hizmet, soran sorgulayan araştıran ve bilenlerin işidir. Kulaktan dolma bilgilerle üç-beş sloganla başarı sağlanamadığını çok gördük. Yaşamını bu kentte sürdüren ve sürekli olarak Belediyelerle ilişkisi olan bir yurttaş olarak yerel yönetimler üzerine kitaplar okuyorum, düşünüyorum, yazılar yazıyorum, dersime çalışıyorum. Ve en önemlisi sevginin ve bilginin paylaşılarak büyüdüğünü düşünerek bilgilerimi paylaşıyorum.
***
Şimdi Belediye deyince aklıma gelenleri yazacağım: Bilinen, kenti temiz tutmak, altyapı hizmetleri vermek, otoparkları çoğaltmak gibi hizmetlerin yanında, kimsesizlerin, evsizlerin, muhtaç kadınların barınma ihtiyaçlarını karşılamak, öksüzlere çocuk yuvaları ve kreşler yapmak, yaşlılara huzurevleri tesis etmek, sağlık merkezleri, sağlık ocakları, gezici sağlık otobüsleri, ön tanı merkezleri açmak, hastaneler civarında hasta yakınları için misafirhaneler oluşturmak, kültür, sanat ve spor tesisleri açmak, tiyatro, sinema, kütüphane ve kültür merkezlerini mahallelere kadar yaygınlaştırmak, fakir, muhtaç ve yaşam mücadelesi veren kesimlere yönelik aş evleri ve imarethaneler kurmak, engelliler için ulaşım, eğitim ve sosyo-kültürel ortamlarda kolaylık sağlayıcı tedbirler almak, beceri ve meslek edindirme kursları açmak, park-bahçeler ve piknik alanlarını yaygınlaştırmak, doğal dengeyi koruyan ve çevresel şartları düzenlenmiş ucuz konut alanları üretmek, iş kuracak kadın ve gençlere yönelik rehberlik hizmetleri yapmak, onlara makine ve ekipman desteği sağlamak, tanzim satış mağazaları ve ekmek fabrikaları kurmak, gıda, kömür, ilaç, kırtasiye malzemesi yardımı yapmak, toplumsal gruplar, sivil toplum kuruluşları ve kitle örgütleri ile iletişim içinde olmak, onlarla dayanışma ve yardımlaşmayı geliştirmek katılımcı belediyeciliğin gereklerini yerine getirmek, Kent Konseylerini, partinin ya da Belediyenin arka bahçesi olarak görmemek ve gençlerin, engellilerin ve kadınların toplumsallaşmalarını sağlayacak merkezler açmak, özellikle Büyükşehir’e dönüşen illerde tarımın gelişmesini sağlayacak önlemleri almak bu amaçla, kooperatiflerin kurulmasını ve işlemelerini sağlayacak çalışmalar yapmak kooperatiflere destek olmak, sosyal belediyecilik kapsamında verilen hizmetlerden bazıları olarak sayılabilir.
HİÇBİR YASA YAPACAKLARINIZIN ENGELİ DEĞİL
Hiçbir kişi ve kurum, Belediyelerle ilgili yasaların yetersizliğinden söz etmemeli. Belediyecilikle ilgili hiçbir yasa yapacaklarınızın engeli değildir. Başarılı belediyeler de, başarısız olanlar da aynı yasalara göre çalışıyor. İsterseniz Belediyeler Kanuna bir göz atalım. 2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu sosyal politika alanında Belediyelere geniş yetkiler tanımış, hatta sosyal belediyeciliği zorunlu hale getirmiştir. Belediye hizmetlerinin sunulmasındaki ilkelerden biri olan "hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır" ilkesinin, bu kanunun sosyal politikalara olan duyarlılığının temel göstergesi olduğu bilinmektedir. Kanunun 3. maddesi (a) bendinde “belediye, belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişiliğidir.” şeklinde tanımlanıyor. Belediye Kanunu içerisinde yer alan sosyal politika içerikli diğer maddeleri de sıralamak istiyorum. Kanunun ilgili maddelerine baktığınızda isteyen Belediye Başkanı için, üretken ve katılımcı Belediyecilik yolunun açık olduğu görülecektir.
***
- Herkes ikamet ettiği beldenin bir hemşehrisi olarak Belediye karar ve hizmetlerine katılma, Belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve Belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakkına sahiptir. (M. 13/1)
- Belediyeler, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşlarının ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak tedbirler alınır. (M. 13/2)
- Belediyeler, değişik alt yapı hizmetlerinin yanında konut, kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma, ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır (M. 14/1)
- Büyükşehir Belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen Belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açar. (M. 14/2)
- Belediyeler, okul öncesi eğitim kurumları açabilir. Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir. (M. 14/3)
- Belediyeler, gerektiğinde, öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara Belediye Meclisi Kararı’yla ödül verebilir (M. 14/4)
- Belediyeler, kanunlarla başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri de yapar veya yaptırır. (M. 14/b)
- Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası, Belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirlenir. (M. 14/5)
- Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulur. Sosyal hizmet ve yardım sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün, kimsesiz, muhtaç, yoksul ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır. (M. 14/6; M. 60/i)
- Belediyeler; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle, yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak maksadıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygularlar. (M. 77/1)
- İl sınırları içinde Büyükşehir Belediyeleri, Belediye ve mücavir alan sınırları içinde il belediyeleri ile nüfusu 50.000’i geçen Belediyeler, meclis kararıyla, sağlık, sanayi ve ticaret yatırımlarının ve eğitim kurumlarının su, termal su, kanalizasyon, doğalgaz, yol ve aydınlatma gibi alt yapı çalışmalarını yapabilir veya yaptırabilir, bunun karşılığında yapılan tesislere ortak olabilir, sağlık, eğitim ve sosyal hizmet geliştirecek projelere İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile ücretsiz veya düşük bir bedelle amacı dışında kullanılmamak kaydıyla arsa tahsis edebilir. (M. 15)
AMACIM İNANIN BİLGİÇLİK TASLAMAK DEĞİL
Yerel Yönetim seçimlerinin yapıldığı 31 Mart 2024 tarihinden önce de Yerel Yönetimler üzerine yazılar yazıyordum. Amacım bilgiçlik taslamak değil, amacım bildiklerimi paylamak sadece, özellikle Kent Konseyleri’nde görev alanların ve alacak olanların, yerel yönetimler konusunda bilgili olmaları hazırlayacakları projeler açısından önem taşımaktadır.
5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu:
2004 tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre Büyükşehir Belediyesi; en az üç ilçe ya da ilk kademe Belediyesini kapsayan, bu Belediyeler arasında koordinasyonu sağlayan, kanunlarla verilen görev ve sorumluluklarını yerine getiren, yetkilerini kullanan, idari ve mali özerkliğe sahip olup, karar organları seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, kamu tüzel kişiliği olarak tanımlanmaktadır. (M. 3/a)
***
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda Sosyal Belediyecilik hizmetlerine yönelik hükümler 7(v), 18(m) ve 24(j) maddelerinde yer almaktadır. Bu maddelerle, Büyükşehir Belediyelerine ve başkanlarına birtakım görevler yüklenmektedir. Yerel sosyal politikalar bağlamında önem arz eden bu görevleri şöyle sıralamak mümkündür (Akarsu, 2014: 53-54; Yavuz, 2013: 21);
- Büyükşehrin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek. (M. 7/m)
- Gerektiğinde sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak. (M. 7/n)
- İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak. (M. 7/u/z)
- Sağlık merkezleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksekokullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile iş birliği yapmak. (M. 7/v)
- Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediyesi’nin hak ve menfaatlerini korumak şartıyla, bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanma, özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere özürlü merkezleri oluşturma hakkına da sahiptir. (M.18/m)
***
Yazımın başında da belirtiğim gibi, belediyelerin sosyal katılımcı üretken saydam belediyecilik için yapamayacağı hiçbir çalışma yok. Belediyeler kentin ve kentlilerin yararına her çalışmayı yapabilirler. Kent Konseyleri’ni proje ve düşünce atölyesi olarak çalışmaya özendirip, halkın karar süreçlerine katılımından faydalanabilirler.