Günümüzde sıkça duyduğumuz hatta yaşadığımız herhangi bir besine karşı oluşan olumsuz durumu tanımlarken bu iki kavramla sıklıkla karşılaşıyoruz. Yapılan araştırmalarda özellikle son dönemlerde yediğimiz yiyeceklerin yapısındaki değişimler, çevresel faktörler ve modern diyetler gibi etmenler sonucunda eskiye kıyasla vücutta oluşan olumsuz durumlarda artış olduğunu göstermektedir. *** Öncelikle karışıklık olmaması adına iki kavramı açıklamak ve anlamak bizim için oldukça önemli. Besin alerjisi, belli bir besine duyarlı olan kişi tarafından yenildiğinde tetiklenen bağışıklık sistemi cevabıdır. Ortaya çıkan olumsuz durumları aslında besin yapmaz, kişinin vücudunun bu besine verdiği yanıttan kaynaklanır. Bu nedenle bir besine karşı herkes aynı alerjik reaksiyonu göstermez. Alerji semptomları gastrointestinal sistem, deri, solunum sistemi, sinir sistemi, gözler, kulak, burun, boğaz gibi farklı doku ve organlarda gözlemlemek olasıdır. *** Besin intoleransı ise bağışıklık sistemini içermeyen bir besin ya da gıda katkı maddesine karşı oluşan olumsuz bir tepkidir. Vücuda alınan besinlerin sindirilememesi, emilememesi ya da metabolize edilememesinden kaynaklanır. Örneğin toplum içerisine çok sık karşılaştığımız laktoz intoleransında birey süt proteinine alerjisi olduğu için değil, karbonhidrat olan laktozu sindirememesinden dolayı intolerans yaşanır. Laktoz intoleransı dışında karbonhidrat intoleransı, früktoz intoleransı, histamin intoleransı, tiramin intoleransı ya da bazı katkı maddelerine olan intolerans gibi farklı intolerans türleri bulunmaktadır. *** Besin intoleransı besin alerjilerinden çok daha sık görülür. Semptomları birbirine benzer olsuğundan ayrımını yapmak tedavinin devamı için oldukça önemlidir. Genler, mkrobiyota, sezeryan doğum, anne sütü alamama gibi erken yaşam faktörleri ya da stres, egzersiz, düzensiz hormon regülasyonu gibi çevresel ve fizyolojik faktörler bireylerin besine karşı oluşturacağı tepkinin olumlu ya da olumsuz olmasında etkilidir. *** Besin alerjilerinin tespitinde deri-prick testi veya serum antikor testlerine başvurulabilir. Peki bu durumlarda beslenme tedavileri nelerdir? 1-2 haftalık besin semptom kayıtları tutmak tedavide etkili rol oynayabilir. Kişi bir besin tükettiğinde; zamanını, miktarını, türünü, mümkünse besin bileşenlerini, belirtilerin ortaya çıkma zamanını ve varsa öncesinde ya da sonrasında aldığı takviye ya da ilaçlarını kaydeder. *** Günümüzde daha sık başvurduğumuz ve tanıya oldukça fayda sağlayan bir diğer yöntem eliminasyon diyetleridir. Eliminasyon diyetlerinin de kendi içinde farklı türleri vardır. Genel işleyiş daha çok şüphelenen besinlerin 4-12 hafta arası bir süre diyetten çıkarılması ardından tekrar diyete alınması ve test edilmesi şeklinde ilerler. Bu süreçte yan etkiyi anlamak adına besinlerin teker teker diyete eklenmesi oldukça önemlidir. *** Özellikle besin alerjisi gibi sonuçlarının hayati önem taşıdığı durumlarda kişilerin besin etiketi okuma konusunda bilgili olması, tükettiği besinlerin bileşimine hakim olması oldukça önemlidir. Sorunlu besini ortadan kaldırmak dışında alınabilecek diğer önlemler arasında; mide asidini ve enzim fonksiyonlarını düzenlemek, bakteriler, mayalar veya parazitler gibi patojenleri tedavi etmek, bağırsak sağlığını geliştirmek, dengeli ve beslenmeyi hayatım