D vitamini özellikle güneşten gelen UVB ışınları ile deride sentezi uyarılan bir vitamindir. Yağda çözünen bu vitamin az da olsa besinlerde doğal olarak da bulunabilir. Üretilen ya da dışarıdan alınan D vitamini karaciğerde depolanır. İdrar ve ya deri yolu ile vücuttan D vitamini atılmaz.
***
Deri tarafından sentezlenen D vitamini diyetle alınan D vitaminine göre kanda 2 kat daha uzun süre bulunur. Ancak güneşten d vitamini elde etmek maalesef oldukça zordur. Kişinin cilt tipi, ten rengi, yaşadığınız ülkenin dünya üzerindeki konumu (güneş ışınlarının geliş açısı), güneşe maruz kalınan saat, mevsim gibi birçok faktöre bağlıdır. Özellikle kış mevsimine yaklaşırken güneşin ufukta kalış süresi azaldığı için güneşlenme süresinin yaza göre artması gerekir.
***
Bu faktörler dışında UVB ışınları camdan geçemezler. Ayrıca özellikle yazın çok daha sık kullandığımız güneş kremleri D vitaminin derideki sentezini %95-99 oranında azaltmaktadır. Kış aylarında buna bir de kıyafet, kol ve bacakların olabildiğince kapalı olması durumu da eklendiğin de maalesef güneşten D vitamini alıyoruz demek oldukça zor.
***
Yeterli D vitaminini beslenmeyle almak mümkün müdür? Başta da belirttiğim gibi D vitamini besinlerde az miktarda bulunmaktadır. Somon balığı, ton balığı, uskumru gibi balıklar ve balık yağı doğal kaynaklarına örnek verilebilir. Mantarlar D vitamini olduğu bilinen tek bitkisel besindir ve içerdiği miktar türüne, maruz kaldığı güneş ışığı ve süresine göre değişiklik gösterir.
***
Günümüzde D vitamini yaygın olarak suplemanlarla alınmaktadır. Suplemanların içerdiği D vitamini formları ve kullanım tarzları birbirinden farklı olabilir. Alınacak olan D vitaminine kişinin tahlillerine, yaşına, cinsiyetine bakılarak uzman bir hekim / diyetisyen ile karar vermek en doğrusu olacaktır.
PEKİ, D VİTAMİNİNE NEDEN İHTİYACIMIZ VAR?
D vitaminin en etkin görev aldığı sistem kemik sistemidir. Kalsiyumun bağırsaklardan emilmesi ve vücutta farklı alanlarda kullanılmasında büyük öneme sahiptir. Bunun dışında gastrointestinal sistem, beyin, meme, sinir ve diğer birçok dokuda kullanılmaktadır.
***
Yetersizliğinde ise belirtiler genellikle iskelet sisteminde görülmektedir. Özellikle süt çocukları ve ilk yaşlarda görülen raşitizm ve yetişkinlerde daha sık gördüğümüz osteomalasia iskelet sisteminde D vitamini yetersizliğinde ortaya çıkabilecek rahatsızlardır.
***
Özellikle yaşlılar, eve bağımlı bireyler, küçük çocuklar, gebeler, kapalı giyim tarzına sahip bireylerin D vitamini eksikliği açısından yüksek risk grubunda olduğu bilinmektedir. Ancak bireylerin güneş ışınları ile temas derecesi değişiklik göstereceğinden dolayı günlük gereksinmenin ne olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, yaşam koşulları, diğer sağlık durumlarına bakılarak uygun doz alımını hekimiyle beraber planlaması en sağlıklısı olacaktır.